Վրաստան և Հայաստան (8 օր)

Դուք կժամանեք Թբիլիսի, որից հետո ինքնուրույն պետք է հասնեք հյուրանոց, որտեղ կարող եք մուտք գործել ցանկացած ժամանակ Թբիլիսիի ժամանակով 14:00-ից հետո:

Գիշերակաց Թբիլիսիում:

Մենք առաջարկում ենք բազմազան տեսարժան վայրեր: Էքսկուրսիան կսկսվի Մետեխի տաճարից, որտեղից կուղևորվենք դեպի ծծմբային բաղնիքների աղյուսե գմբեթները, այնուհետև դեպի Նարիկալա՝ Վրաստանի հնագույն ամրոցներից մեկը, որը գտնվում է Մտկվարի գետի կիրճի վրա:

Մետեխի տաճարը գտնվում է Մետեխի հնագույն պատմական թաղամասում, Մտկվարի գետի ձախ ափին, հին Թբիլիսիում։ Մարիամ Աստվածածնի տաճարը Թբիլիսիի հնագույններից մեկն է։ Հետազոտությունները պնդում են, որ այն կառուցվել է 6-րդ դարում։ Վախթանգ I Գորգասալին այստեղ կառուցել է եկեղեցի, ամրոց և պալատ, որոնք ծառայել են նաև որպես թագավորական նստավայր։

Ծծմբի բաղնիքները (Չրելի Աբանո) գտնվում են Մտկվարի գետի արևելյան ափին՝ Նարիկալա ամրոցի ստորոտին։ Սա քաղաքի կարևոր պատմական հատվածն է։ Ըստ ավանդության՝ այստեղ ծծմբի տաք աղբյուրի մեջ է ընկել Իբերիայի թագավոր Վախթանգ Գորգասալիի բազեն։ Թագավորը որոշել է այստեղ հիմնել քաղաք, որը հետագայում դարձավ նոր մայրաքաղաք։

• Ընթրիք

Նարիկալա ամրոցը Թբիլիսիի ամենամարդաշատ զբոսաշրջային վայրն է։ Բերդը կարելի է տեսնել մայրաքաղաքի գրեթե ցանկացած կետից։ Բերդից բացվում է անհավատալի տեսարան դեպի Մտկվարի գետը և քաղաքի կախարդական համայնապատկերը: Սա Թբիլիսիի հնագույն խորհրդանիշն է, որը պահպանել է պատմական տարբեր դարաշրջանների հետքեր։ Դուք կհասնեք այնտեղ ճոպանուղով։

Դրանից հետո մենք կայցելենք սինագոգ, ինչպես նաև Սիոնի և Անչիսկատի եկեղեցիներ, որոնք գտնվում են քաղաքի Հին թաղամասում: Այնուհետև կայցելենք Վրաստանի ազգային թանգարանի գանձատուն (մ.թ.ա. 8-րդ հազարամյակ):

Գիշերակաց հյուրանոցում:

Դուք կմեկնեք դեպի Հյուսիսային Կովկաս, հայտնի վրացական ռազմական ճանապարհով։ Առաջին կանգառը կլինի Ջվարի վանքը (VI դ.), որը գտնվում է Մցխեթի արևելքում, Մտկվարի և Արագվի գետերի միախառնման տեղում, ժայռոտ լեռան գագաթին։ Ջվարիի վանքը ներառված է ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի համաշխարհային ժառանգության ցանկում։ Այստեղ է պահվում 1-ին դարում Երուսաղեմից բերված Հիսուս Քրիստոսի պատմուճանը։ Վաղ միջնադարի իսկական ճարտարապետական գլուխգործոց։ Ժայռի գագաթից, որի վրա կառուցված է տաճարը, բացվում է Մցխեթայի և Արագվի և Մտկվարի գետերի ապշեցուցիչ տեսարանը։ Զբոսաշրջիկները սիրում են լուսանկարվել գեղեցիկ բնապատկերի ֆոնին:

Հաջորդ կանգառը Անանուրի ճարտարապետական համալիրն է՝ վրացի էրիստավիների նախկին նստավայրը։ Համալիրի տարածքում կան 16-17-րդ դարերի եկեղեցիներ և աշտարակներ, որտեղից գեղեցիկ տեսարան է բացվում դեպի Ժինվալի ջրամբար։ Համալիրն իր մեջ ներառում է վերին և ստորին բերդերը, պարիսպը, աշտարակները, Մարիամ Աստվածածին եկեղեցին, Վերափոխման եկեղեցին, զանգակատունը և շատ այլ հետաքրքիր կառույցներ։

Շարունակելով ճամփորդությունը՝ կտեսնեք մի յուրահատուկ բնական երևույթ՝ լեռնային երկու փոքր գետերի միախառնումը։ Դրանցում ջուրը տարբեր գույնի ունի, և այդ տարբերությունը մնում է նույնիսկ միաձուլվելուց հետո։

• Ընթրիք

Այնուհետև դուք կայցելեք Գուդաուրիում գտնվող Բարեկամության կամարը, որը նաև հայտնի է որպես Գուդաուրի համայնապատկեր. գտնվում է Թբիլիսիից 120 կմ հեռավորության վրա, դեպի Ռուսաստան տանող վրացական ռազմական ճանապարհին: Հուշարձանը շատ պայծառ ու գունեղ է, այն 600 մետր բարձրությունից անդունդի վրա կախված կլոր պատշգամբ է հիշացնում։ Այստեղից բացվում է ապշեցուցիչ տեսարան դեպի վրացական ռազմական ճանապարհը, փոքրիկ լիճը՝ փիրուզագույն ջրով և Արագվի գետը։

Շրջագայության վերջին կանգառը և գլխավոր տեսարժան վայրը Կազբեգի քաղաքն է (Ստեփանծմինդա), որը գտնվում է Կազբեկ լեռան ստորոտում: Քաղաքի շրջակայքում՝ 2170 մ բարձրության վրա, գտնվում է Գերգեթի Երրորդություն եկեղեցին՝ 14-րդ դարի ճարտարապետական հուշարձան։ Բարենպաստ եղանակին դուք կարող եք տեսնել Կովկասի ամենաբարձր սառցադաշտերից մեկը 5047 մ բարձրության վրա, վայելել հիացմունքից շնչակտուր անող տեսարաններ, կարող եք անել տպավորիչ լուսանկարներ, ի վերջո շնչել մաքուր օդ և ստանալ անսահմանափակ դրական հույզեր:

Վերադարձ Թբիլիսի։ Գիշերակաց հյուրանոցում:

Հյուրանոցում նախաճաշից հետո դուք կուղևորվեք Ախալցխա քաղաք (Թբիլիսիից՝ մոտ 3 ժամ), որը հիմնադրվել է առնվազն 800 տարի առաջ և 16-րդ դարից մինչև 1828թ.-ի ռուս-թուրքական պատերազմը եղել է օսմանցիների շրջանային վարչական կենտրոնը։ 1829 թ. Ախալցխա տանող ճանապարհին կարող ենք այցելել Գորիի Ստալինի թանգարան կամ կանգ առնել Ուփլիսցիխե քարանձավային բերդաքաղաքի մոտ, որի պատմությունը սկսվում է մ.թ.ա 1-2-րդ հազարամյակներից: Նշենք, որ հնուց ի վեր Ախալցխայում բնակվում են նաև հայեր:

Թանգարանի գլխավոր շենքի դիմաց այն տունն է, որտեղ ծնվել է Ստալինը։ Ցուցահանդեսը ներառում է ավելի քան 60000 արտեֆակտ: Հետաքրքիր ցուցանմուշներից է անհատական զրահակայուն երկաթուղային վագոնը, որն օգտագործել է Ստալինը 1941 թվականից ի վեր: Հենց այդ զրահակայուն վագոնով էլ Ստալինը մեկնել է մասնակցելու Յալթայի և Պոտսդամի համաժողովներին:

Ուփլիսցիխե քարանձավային քաղաքը (վրացերենից թարգմանաբար՝ «տիրոջ ամրոց») գտնվում է Մտկվարի գետի ձախ ափին։ Այն աչքի է ընկնում ռոք մշակույթների տարբեր ոճերի իր յուրահատուկ համադրությամբ, ինչպես նաև հեթանոսական և քրիստոնեական ճարտարապետությունների յուրահատուկ ձևերով։ Դուք կտեսնեք, թե ինչպես են մարդիկ կառուցել իրենց քարե կացարանները, ինչպիսի տեսք ունեին նրանց տները, և նույնիսկ կանցնեք խորհրդավոր թունելով։

Ճանապարհին դուք կայցելեք Բորժոմիի կենտրոնական զբոսայգին, որտեղ կարող եք խմել մեկ բաժակ հայտնի Բորժոմի հանքային ջուրը՝ ծծմբի համերանգով:

Այնուհետև դուք կուղևորվեք Ռաբաթ ամրոց: 13-րդ դարում կառուցված բերդը միավորում է տարբեր կրոնական և ճարտարապետական ոճեր։ Ամրոցային համալիրը բաղկացած է մզկիթից, մինարեթից, սինագոգից, քրիստոնեական եկեղեցուց, պալատից, միջնաբերդից, ինչպես նաև բարեկարգված այգիներից, խաղողի այգիներից, շատրվաններով բացօթյա լողավազաններից, պատմական թանգարանից, հյուրանոցից, ռեստորանից, հուշանվերների և գինու խանութներից։

Տեղավորում Ախալցխայի հյուրանոցում:

• Ընթրիք տեղական ռեստորանում կամ հյուրանոցում

Գիշերակաց հյուրանոցում:

Հյուրանոցում նախաճաշելուց հետո դուք կուղևորվեք Քերթիսի ամրոց, որը գտնվում է բարձր ժայռոտ լեռան վրա։ Սա միջնադարյան ամրոց է, սակայն դրա մասին առաջին հիշատակումները կապվում են Ալեքսանդր Մակեդոնացու արշավների հետ։ Ֆեոդալական ժամանակաշրջանում Քերթիսին եղել է գործող ամրոց։ Այն մի քանի անգամ վերակառուցվել է, սակայն կարելի է տեսնել վաղ միջնադարի շենքերի մի շերտ։ Բերդն ունի միջնաբերդ և պարիսպ։ Միջնաբերդը կանգնած է լեռան նեղ, քարքարոտ եզրին, անառիկ է հյուսիսարևելյան կողմից։ Թունելով ջուրը հոսում էր հյուսիս-արևմուտքից։

Այնուհետև դուք կբացահայտեք Վարձիա քարանձավային քաղաքը, որը 12-րդ դարի ապշեցուցիչ պատմամշակութային հուշարձան է: Ժայռերի մեջ կառուցված այս հսկայական համալիրը ներառում է 13 հարկ և հարյուրավոր սենյակներ, սրահներ, եկեղեցիներ, սեղանատներ և գրադարաններ։ Ժամանակին այստեղ եղել է մոտ 3000 քարանձավ՝ 50000 մարդկանցով բնակեցված։ Դուք կայցելեք ժայռի մեջ փորված եկեղեցի՝ 12-րդ դարի զարմանալի որմնանկարներով: 19-րդ դարի երկրորդ կեսից այնտեղ ժամանակ առ ժամանակ ապրում էին մի քանի վանականներ։ Քսաներորդ դարում բերդը հայտարարվել է արգելոց։ Մեր օրերում վանական կյանքը մասամբ վերականգնվում է։

 • Ճաշի ընդմիջում

Ճաշից հետո կգնաք Հայաստանի հետ սահման, որտեղ կփոխեք տրանսպորտը։ Հայաստանից ժամանած զբոսավարը կուղեկցի ձեզ դեպի Գյումրի՝ հումորի մայրաքաղաք և հանրապետության ամենագեղեցիկ քաղաքներից մեկը: Դուք հնարավորություն կունենաք ուսումնասիրել քաղաքի կենտրոնը և նրա երկու ամենահայտնի եկեղեցիները, ինչպես նաև այցելել Սև բերդ, որը կառուցվել է ռուս-թուրքական պատերազմի ժամանակ։ Այն շարունակում է մնալ Գյումրու պատմաճարտարապետական գլխավոր արժեքներից մեկը։ Ամրոցում մինչ օրս գործում է ռազմաբազա։ Էքսկուրսիայից հետո կուղևորվեք Հայաստանի հյուրընկալ մայրաքաղաք՝ Երևան։

Ողջույնի ընթրիք տեղական ռեստորանում՝ հայկական ուտեստների և խմիչքների համտեսմամբ:

Տեղավորում հյուրանոցում: Գիշերակաց Երևանում:

Սկսեք ձեր ծանոթությունը Հայաստանի հետ՝ այցելելով Հայաստանի պատմության թանգարան։ Դուք կտեսնեք հայ մշակույթի և պատմության ամբողջական պատկերը հնագույն ժամանակներից մինչև մեր օրերը: Այնուհետ դուք շրջագայության կմեկնեք աշխարհի հնագույն քաղաքներից մեկով՝ 2805-ամյա Երևանով։ Շրջայցի ընթացքում դուք կայցելեք մի քանի տեսարժան վայրեր, այդ թվում՝ Հաղթանակի զբոսայգի, որը նաև հայտնի է որպես Խորհրդային Հայաստանի 40-ամյակի այգի: Այն գտնվում է սարալանջին։ Այգում տեղադրված է Մայր Հայաստանի արձանը` հայ ժողովրդի ուժն ու տոկունությունը խորհրդանշող մոնումենտալ քանդակ: Դիտակետից բացվում է Երևանի համայնապատկերային տեսարան։ Այգին տեղացիների և զբոսաշրջիկների համար հայտնի հանգստի վայր է:

Կասկադ համալիրը սպիտակ քարից կառուցված հսկայական սանդուղք է, որը կապում է քաղաքի կենտրոնը բնակելի թաղամասերից մեկի հետ։ Սա ժամանակակից ճարտարապետական համալիր է՝ արվեստի ինստալացիաներով, շատրվաններով և կանաչ տարածքներով։ Համալիրը նախագծվել է խորհրդային տարիներին, սակայն կառուցապատումն ավարտվել է 2000-ականներին։ Սա ոչ միայն ճարտարապետական հուշարձան է, այլև ժամանակակից արվեստի ցուցահանդեսային տարածք։ Կասկադի ներսում է գտնվում Գաֆեսճյան արվեստի կենտրոնը, որը պարունակում է ժամանակակից արվեստի լայնածավալ հավաքածու:

Օպերայի և բալետի ազգային ակադեմիական թատրոնը, որը հայտնի է որպես Երևանի օպերային թատրոն, մշակութային նշանավոր հաստատություն է։ Թատրոնը նշանակալի դեր ունի Երևանի մշակութային կյանքում։ Այստեղ տեղի են ունենում օպերայի և բալետի ներկայացումներ, դասական երաժշտության համերգներ։ Թատրոնի շենքը պաշտոնապես բացվել է 1938 թվականին։ Նրա ապշեցուցիչ ճարտարապետությունն արտացոլում է հայ ժողովրդի մշակութային և գեղարվեստական ավանդույթները և 20-րդ դարի միտումները:

Հյուսիսային պողոտան Երևանի կենտրոնական պողոտաներից է։ Սա հետիոտնի զբոսնելու վայր է՝ հագեցած բարձրաճաշակ խանութներով, սրճարաններով և բնակելի շենքերով: Պողոտան ծառայում է որպես առևտրի և ժամանցի ժամանակակից կենտրոն։ Այն 21-րդ դարասկզբին դարձել է Երևանի քաղաքաշինական ծրագրի մաս։ Հյուսիսային պողոտան ներկայացնում է քաղաքի հանձնառությունը արդիականացման և քաղաքային նորացմանը՝ ապահովելով առևտրի, սննդի և ժամանցի աշխույժ տարածք:

Հանրապետության հրապարակը Երևանի կենտրոնական հրապարակն է և քաղաքի գլխավոր տեսարժան վայրերից մեկը։ Այն շրջապատված է կառավարական շենքերով, այդ թվում՝ Կառավարության տունը, Հայաստանի պատմության թանգարանը և Արմենիա Մարիոթ հյուրանոցը, որը տարբեր պետական տոների և մշակութային միջոցառումների անցկացման վայր է: Հրապարակը զարդարված է երգող շատրվաններով և ճարտարապետական տարրերով, որոնք ցուցադրում են ազգային և դասական ճարտարապետական ոճերի յուրահատուկ համադրություն:

Հանրապետության հրապարակում է գտնվում Հայաստանի պատմության թանգարանը։ Այն Հայաստանի ամենահին և ամենամեծ թանգարաններից է. պարունակում է արտեֆակտների, ցուցանմուշների և հնագիտական գտածոների մեծ հավաքածու, որոնք ներկայացնում են Հայաստանի պատմությունը հնագույն ժամանակներից մինչև մեր օրերը: 1920 թվականին հիմնադրված թանգարանը կենսական դեր է խաղում Հայաստանի մշակութային ժառանգության պահպանման և ներկայացման գործում։ Այն հնարավորություն է տալիս պատկերացում կազմել երկրի հարուստ պատմության մասին, ներառյալ հին քաղաքակրթությունները, միջնադարը և ժամանակակից զարգացումները:

•  Քաղաքային շրջայցից հետո դուք կճաշեք հայկական ռեստորաններից մեկում։

Այնուհետև դուք կուղևորվեք Մայր Աթոռ Սուրբ Էջմիածին` Հայ Առաքելական եկեղեցու հոգևոր կենտրոն և Ամենայն Հայոց Կաթողիկոսի նստավայր: Այստեղ են տեղի ունեցել բազմաթիվ թագավորների ու կաթողիկոսների թագադրումներն ու օծումը։

Իջնելով Արարատյան դաշտավայր՝ Նոյն այնտեղ, որտեղ այժմ գտնվում է տաճարը, կառուցեց զոհասեղան և մատաղ արեց։ Տաճարի տեղն ընտրվել է 4-րդ դարում Սուրբ Գրիգոր Լուսավորչի կողմից։ Երազում նա տեսավ, թե ինչպես Միածինը (նշանակում է «Աստծո Միածին Որդի»), որը լուսավորված էր երկնքից, ոսկե մուրճով հարվածում էր գետնին, որտեղ պետք է կառուցվեր տաճարը։ Այստեղից էլ ծագել է նրա անունը. Էջմիածին նշանակում է «վայր, ուր իջել է Աստծո Միածին Որդին»։

Վերադարձի ճանապարհին կանգ կառնեք՝ ուսումնասիրելու հայտնի Զվարթնոց տաճարի ավերակները։

Երևան վերադարռնալուց հետո՝ քաղաքի ոգին ավելի լավ զգալու համար կունենաք ազատ ժամանակ ընթրելու և երեկոն անցկացնելու բացօթյա սրճարաններից մեկում:

Գիշերակաց Երևանում:

Առավոտյան դուք կմեկնեք հայտնի Գեղարդի վանական համալիր, որը գտնվում է լեռան լանջին՝ ժայռերի գրեթե փակ ամֆիթատրոնում։ Վանքը փորված է ժայռի մեջ՝ անմատչելի տարածքում։ Սուրբ նիզակը, որով խոցվեց Քրիստոսը, այստեղ պահվել է 500 տարի։ Սուրբ Թադեոս առաքյալն այն Հայաստան է բերել 33 թվականին։ Ի պատիվ սուրբ նիզակի՝ Այրիվանքի վանքը (որ նշանակում է «Քարանձավային վանք») վերանվանվել է Գեղարդ (հայերենից թարգմանաբար՝ «Սուրբ նիզակ»)։

Ճանապարհին կանգ կառնեք Չարենցի կամարի մոտ՝ վայելելու բիբլիական Արարատ լեռան հիասքանչ տեսարանը։ 

Հաջորդ տեսարժան վայրը Գառնիի միակ հեթանոսական տաճարն է Հայաստանում՝ նվիրված Միհրին՝ հայկական դիցաբանության արևի աստծուն: Այստեղից բացվում է տպավորիչ տեսարան դեպի «Քարերի սիմֆոնիա» կոչվող անբնական գեղեցկությամբ ութանկյունաձև բարձր ժայռերը:

Գառնի գյուղում ձեզ անմոռանալի փորձ է սպասվում. տեղի բնակիչների հետ դուք կկարողանաք մասնակցել ազգային հացի՝ լավաշի թխման իրական ծեսին։

• Վայելե՛ք բացօթյա ճաշը Գառնիում:

Վերադարձ Երևան։
Օրը կեզրափակենք էքսկուրսիայով դեպի Երևանի հայտնի կոնյակի գործարան, որտեղ կմասնակցեք շրջայցի և կոնյակի համտեսի:
Գիշերակաց Երևանում:

Ժամանակն է ացելել աշխարհի ամենաբարձր քաղցրահամ լճերից անմոռանալի և հիասքանչ Սևանա լիճը (1900 մ բարձրության վրա): Սևանի թերակղզու գագաթից բացվում է տեսարան դեպի հրաբխային լիճը և հարակից լեռնաշղթաները։ Կայցելեք նաև Սևանավանք։ Սևանավանքը գտնվում է Սևանա լճի թերակղզու վրա, հիմնադրել է Գրիգոր Ա Լուսավորիչը 305թ.-ին։ Պեղումների արդյունքում պարզվել է, որ այս վայրը բնակեցված է եղել նոր քարի և բրոնզի դարերում։ Ինչպես վկայում է Սբ․ Առաքելոց եկեղեցու հարավային պատի արձանագրությունը, 9-րդ դարում վանքի ընդարձակումն ու կառուցապատումը կապված են Բագրատունիների արքայական տան հիմնադիր` Աշոտ Ա Բագրատունու դուստր՝ իշխանուհի Մարիամի հետ։ Պահպանված կառույցները ներկայումս վերականգնվել և հասանելի են բոլոր նրանց,  ովքեր ցանկանում են անձամբ տեսնել հին հուշարձանը: Սևանավանքը Հայաստանի պատմամշակութային ամենաճանաչված վայրերից մեկն է։

Այնուհետև կշարունակենք շրջագայությունը դեպի «Դիլիջան» ազգային պարկի անտառապատ լեռներով և հյուսիսային շրջանների խորը կիրճերով: Կանգ կառնենք Պարզ լճի մոտ և բարձրլեռնային Հաղարծին գյուղում, կայցելենք Հաղարծին վանքը ։

•  Ճաշ Դիլիջանի տեղական ռեստորանում

Ճաշից հետո կուղևորվենք Վրաստանի սահման (Բագրատաշեն գյուղ):
Հրաժեշտ կտաք Հայաստանին և կշարունակեք ձեր երթուղին Վրաստանով։

Նշում. Այս շրջագայությունը կավարտվի Թբիլիսիում (Միջազգային օդանավակայան կամ Ազատության հրապարակ) Թբիլիսիի ժամանակով 16:00-ին (UTC 04:00):