Արագածոտնի մարզ, ՀՀ

Արագածոտնի մարզը հայտնի է իր հնադարյա պատմամշակութային կոթողներով և տեսարժան վայրերով։ Բացի այդ, Դուք մարզում կարող եք համտեսել ամենահամեղ մրգաչրերը, պատրաստել շոկոլադ և այցելել Հայաստանի ամենաճանաչված հացատունը՝ Գնթունիկ։ Անպայման կանգ առեք համտեսելու հայկական համեղ հացատեսակները և, ցանկության դեպքում, մասնակից դառնալ թխման գործընթացին։

Արագածի հարավ-արևելյան եզրափեշին, Արարատի և Արայի առասպելական լեռների դեմ-դիմաց, Քասախ գետի հարթակում, ծովի մակերևույթից 1175 մ բարձրության վրա փռված է 11 եկեղեցիներով և 111 հուշարձաններով հինավուրց Աշտարակը։ Քաղաքի պատմության ուղին ձգվում է հազարամյակների միջով։ Աշտարակը Հայաստանի ամենաայգեվետ բնակավայրերից է, այն ամբողջովին թաղված է մրգատու և խաղողի այգիների մեջ։

Բյուրականի աստղադիտարանը հիմնադրվել է 1946 թ, Աստղադիտարանի առաջին տնօրենի` Վիկտոր Համբարձումյանի նախաձեռնությամբ։ Այն կառուցված է Արագած լեռան հարավային լանջին։ Աստղադիտարանի գիտական գործունեության համար նախատեսված են 5 հիմնական դիտակ, որոնցից են աստղադիտարանի խոշորագույն 2,6մ և Շմիդտի 1,0մ հանրահայտ դիտակները։

Սաղմոսավանքը թարգմանաբար նշանակում է սաղմոսների վանք: Ըստ ավանդության, Գրիգոր Լուսավորչի սաղմոսերգությունը լսվում էր մի քանի մղոն հեռավորության վրա, երբ նա հաստատվել էր Քասախի կիրճում՝ եկեղեցու տակ։ Այս պատճառով էլ վանքը կոչեցին Սաղմոսավանք: Սաղմոսավանքը նաև հայտնի է իր միջնադարյան ձեռագրերի և գրքերի պահոցով:

Հովհաննավանքի վանքային համալիրը գտնվում է Օհանավան գյուղում, Քասաղ գետի ձորեզրին: Հավանաբար այն նվիրված է եղել Հիսուսի մկրտող սուրբ Հովհաննես Մկրտչին: Ըստ ավանդության՝ վանքը հիմնադրվել է 4-րդ դարի սկզբին, երբ Գրիգոր Լուսավորիչը կառուցել է համալիրի հնագույն շենքը՝ միանավ բազիլիկը:

Ամբերդը հայկական միջնադարյան ամրոց է և գտնվում է մոտ 2000 մետր բարձրության վրա ՝ Արագած լեռան լանջին: Մեզ հասած կիսաքանդ ամրոցը կառուցվել է X-XIII դարում: Ամրոցը մարմնավորում էր հայի անխոհեմ ոգին: Ամրոցը կատարում էր այն ժամանակների համար կարևոր պաշտպանական ֆունկցիա: Ամբերդը պատմական արժեք է, որտեղից կարող եք հիանալ հայկական բնությամբ:​

Արագած լեռան արևմտյան լանջին գտնվող հայկական այբուբենի հուշարձանը կառուցվել է 2005 թվականին և նվիրված է հայերեն այբուբենի ստեղծման 1600-ամյակին: Համալիրը ներառում է հայկական այբուբենի 39 տառերի քանդակները, ինչպես նաև մեծ մտածողների հուշարձանները: Բոլոր տառերն ու արձանները պատրաստված են հայկական կարմիր տուֆից: